Hyper-V Sunucusunun 5nine Manager İle Yönetimi

Hyper-V sunucularımızı sanallaştırma platformları için yapılandırıp Hyper-V Manager ya da System Center Virtual Machine Manager gibi yönetim yazılımları ile yönetebilmekteyiz. Ancak özellikle Hyper-V Manager konsolu rutin işlemler için yeterli iken sanallaştırma sunucularımızın ya da üzerinde ki sanal makinelerin performanslarını takip etmek için farklı yöntemler kullanmamız gerekiyor. Bu işlemlerden pek çoğu gerekli iken grafik tabanlı olarak izlemek için ise ücretsiz uygulama tarafında seçeneğimiz yoktu. Hatta uzun zaman önce farklı platformu destekleyen bir ürün için yazdığım makale sırasında içimden bu tarz uygulamalar Hyper-V platformunda da olsa ne güzel olurdu diye geçirmiştim. Sonunda bu dileğim gerçekleşti. 5nine Manager ile grafik arabirimli kurulmuş olan Windows Server 2008 R2, Windows Server 2008 R2 Server Core kurulumu  veya Hyper-V Server 2008 R2 ücretsiz sürümü kullanılan tüm Hyper-V sunucularımızı yönetebilmekteyiz. Bu makalemde size 5nine firmasının ücretsiz yazılımı olan 5nine Manager for Hyper-V ürününü kullanarak Hyper-V sunucularımızı nasıl yönetebileceğimizi anlatmaya çalışacağım.

Uygulamayı http://www.5nine.com/5nine-manager-for-hyper-v-free.aspx adresinden kısa bir kayıt sürecinin ardından indirebiliriz. Aşağıda kurulum ve kullanım için belirtmek istediğim bazı detayları bulabilirsiniz.

NOT: Kurulum öncesinde sistemde .Net Framework 3.5.1 veya daha yeni bir sürümünün sistemde yüklü durumda olması gerekmektedir ki Windows Server 2008 R2 sunucusunda feature bölümünden eklenebilmekte. Windows 7 kurulumunda ise yüklü olarak gelmektedir. Ayrıca kurulum sırasında .Net Framework ün kurulu olup olmadığı kontrol edilmekte ve dilenirse otomatik olarak kurulabilmektedir.

NOT: 5nine Manager sadece x64 sistemlere kurulubilmektedir.

NOT: 5nine Manager ile Hyper-V v1 (Windows Server 2008) azaltılmış özellikler ile desteklense de uygulama esas olarak Hyper-V v2 (Windows Server 2008 R2) ve üstü sistemlerin yönetimi için tam fonksiyonel olarak kullanılabilmektedir.

NOT: 5nine Manager ile kendi etki alanınız dışında başka etki alanlarında ki Hyper-V sunucularıda yönetilebilmektedir. Uygulama bu işlem için o etki alanına ait geçerli ve yetkili bir kullanıcı adı ve parola isteyecektir.

NOT: 5nine Manager ile Cluster yapıda ki Hyper-V sunucularımızı tek tek yönetebiliyoruz. Live Migration / Quick Migration gibi özellikleri malesef kullanamıyoruz. Firmaya bu özelliği eklemek ile ilgili bir düşüncelerinin olup olmadığını sorduğumda bir sonraki sürümde bu özelliklerin destekleniyor olacağının bilgisini aldım.

NOT: Bir sonraki sürüm ile birlikte uygulamaya yedekleme özelliğinin de ekleneceğini ancak bu özelliğin sadece ücretli sürüm ile birlikte kullanılabileceğinin bilgisini aldım.

Uygulamanın kurulumu için indirilen dosyanın çalıştırılması yeterli olacaktır. Kurulumun ardından sol tarafta bulunan Host bölümüne bağlanmak istediğimiz Hyper-V sunucumuzun adını yazıp Enter a basmamız yeterli olacaktır.

NOT: Dilenirse uygulamanın Windows Server başlatıldığında otomatik olarak başlaması da sağlanabilmektedir. Bunu Options bölümünde bulunan “Automatically start 5nine Manager when logon to Windows” seçeneği işaretleyerek sağlayabiliriz.

NOT: Yukarıda ki ekran görüntüsünde görülen konsol Hyper-V View olarak adlandırılmaktadır ve en kapsamlı konsol görünümüdür. Bunlar dışında Server Manager View, File System View, Guest List View gibi konsol tipleride bulunmaktadır. Makalenin bundan sonraki bölümlerinde en kapsamlı görünüm sunan konsol tipi kullanılacaktır.

Yukarıda ki ekran görüntüsüne baktığımızda uygulamanın toplamda üç ana bölümden oluştuğunu görebiliriz. Rakamlar ile ayırdığım bölgeleri incelemeye başlamadan önce faydalı gördüğüm bazı noktaları sizlerle paylaşmak istiyorum.

Normal görünümü yukarıda ki şekilde olan uygulamanın farklı görünüm seçenekleri de bulunmakta ki bunlardan bir tanesi oldukça kullanışlı. Görünümü değiştirmek için Viewà Select bölümüne gelmemiz gerekiyor. Bu bölüme geldiğimizde karşımıza Select Left View (sağ görünümü ayarlamak için) ve Select Rigth View (sağ görünümü ayarlamak için) olmak üzere iki seçenek çıkmakta. Normalde benim kullanım şeklimde sol tarafta Hyper-V sunucularımın ve bunlar üzerinde çalışan sanal makinelerin listesini görmek faydalı oluyor. Sağ tarafta ise dilenirse sanal makinenin konsol bağlantısı görüntülenebiliyor. Bunun için Select Rigth View seçeneğine tıkladığımızda karşımıza gelen ekranın sol tarafında Hyper-V seçili durumda iken sağ tarafta ki View seçeneklerinden Virtual Machine Connection ifadesini seçersek sol tarafta ki sanal makinelerimizden seçtiklerimizin konsol bağlantılarını sağ tarafta görebiliyor ve sanal makinelerimizi kullanabiliyor olacağız. Ekran görüntüleri aşağıda ki gibidir.

Bu sayede tek bir konsolu kullanarak Hyper-V sunucularımız ve üzerlerinde ki sanal makinelerimiz arasında gezinebilir ve sanal makinelerimizi ekstra bir konsol bağlantısı açmaya gerek kalmadan yönetebiliriz.

Select Rigth View ekranında bulunan Hyper-V seçeneği dışında ki diğer seçeneklere de kısaca değinmek gerekirse,

File System: Bu seçenek ile uygulama bir anda Windows Explorer benzeri bir yapıya bürünüyor ve uygulamanın üzerinde çalıştığı Hyper-V sunucusunun üzerinde ki diskler içerisinde gezinebiliyoruz. Ekran görüntüleri aşağıda ki gibidir.

Server Management: Bu seçenek ile sadece 5nine Manager uygulamasının kurulu olduğu sunucu üzerinde ki Roller ve özellikler görüntülenebilmektedir. Bu bölümde Hyper-V rolünü seçtiğimizde diğer bölümde ilgili Event ler ve alt taraftada Hyper-V servislerini görebilmekteyiz. Bu bölümü kullanarak Hyper-V servislerini yönetebiliriz. Ekran görüntüleri aşağıda ki gibidir.

Görünüm bölümünde yapılabilecek düzenlemeleri aktardıktan sonra ilk erkan görüntümüzde rakamlar ile ifade ettiğimiz alanları anlatmaya başlayabiliriz.

1. Virtual Machines: Bu bölümde Host alanında yazılı olan Hyper-V sunucularımız üzerinde ki sanal makinelerin listesini ve durumunu izleyebilir, sağ tıklayarak açılan menüden konsol bağlantısı açabilir, sanal makinenin çalışma durumunda değişiklik yapabilir, ayarlarını düzenleyebiliriz. Aşağıda ki ekran görüntüsünde kırmızı ünlem işareti eminim hemen dikkatinizi çekmiştir. Bu sanal makine Dynamic Memory kullanıyor ve kendisine atanan bellek sınıra gelmiş durumda. Bu nedenle de kırmızı ünlem ikonu ile bize uyarı gösteriliyor. Bu bölümde ki gördüğüm en öneli eksiklik ortamımızda ki Hyper-V sunucularını Host bölümüne ekleyip ardından programdan çıkıp yeniden girer isek host bölümüne eklemiş olduğumuz tüm sunucuların silinmesi. Dolayısıyla ya uygulamayı hiç kapatmamak gerekiyor ya da her seferinde yeniden Hyper-V sunucularını bu bölümde eklemek gerekiyor.
   NOT: Eğer Tools–> Options yolunu kullanarak açtığımız özellikler penceresinde Startup with Last used view seçeneğini işaretler isek uygulamayı kapatıp tekrar açtığımızda son bağlı olduğumuz Hyper-V sunucusu Host bölümünde gelecektir. İlgili ayarın ekran görüntüsü aşağıda ki gibidir.
   
2. Resource Monitor: Bu bölümde Hyper-V sunucumuzun genel sağlık durumunu takip edebilmemiz açısından oldukça önemli bir bölümdür. Bu kısım Health, Processor, Memory, Network ve Storage olmak üzere  5 alt başlıktan oluşmaktadır. Genel olarak Hyper-V sunucumuzun sağlık ve performans durumunu buradan anlık olarak izlememiz mümkün.
   Health: Bu bölümde Hyper-V sunucumuz üzerinde bulunan toplam sanal makine sayısını, bunlardan kaçının çalışır durumda olduğu ve bunların sağlık durumları ile ilgili rakamsal bilgileri elde edebiliyoruz. Bu bölümde ki en güzel özellik Hyper-V sunucumuz üzerinde çalışan sanal makinelere atanmış olan sanal işlemcilerin fiziksel işlemci sayımıza oranını izleyebiliriz. Ancak aşağıda ki ekran görüntüsüne göre belirtmek istediğim bir durum var. Kullanılan sunucuda toplamda iki fiziksel işlemci ve herbir fiziksel işlemci de 6 core bulunmaktadır. Dolayısıyla toplamda 12 mantıksal işlemcimiz olmasına rağmen toplamda 24 mantıksal işlemci gözükmektedir. Bunun sebebi sunucumuz üzerinde ki Hyper Threading özelliğinin etkin durumda olması. Ancak bu durum sanki bir işlemci iki işlemci gibi gözükmesine rağmen bu özellik sadece işlemcinin aynı anda iki işi birden yapabilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle buradaki hesapta dikkatli olunmasında fayda olacaktır.
   Processor: Bu bölümde Hyper-V sunucumuz üzerinde ki fiziksel ve sanal işlemcilerimizin genel performansını takip edebiliriz.
   Memory: Bu bölümde Hyper-V sunucumuzun toplam sahip olduğu toplam belleği ve  bunun ne kadarının kullanılabilir olduğu takip edebiliriz.
   Network: Bu bölümde Hyper-V sunucumuzun Network I/O değerini ve Virtual Switch mizin I/O değerini görebiliriz. Ayrıca alt bölümde sunucu üzerinde bulunan tüm ağ kartları için I/O değeri ve kuyrukta bekleyen paket bilgilerini takip edebiliriz.
   Storage: Bu bölümde Hyper-V sunucumuz üzerinde ki disklerin toplam büyüklüklerini, üzerlerinde ki boş alan miktarını, saniyede yapılan işlemin MB cinsinden değerini, disklerin üzerinde bekleyen kuyruğun boyutunu ve diskin I/O değerini takip edebiliriz. Ancak ekran görüntüsünde de göreceğiniz üzere CSV (Clustered Shared Volume) kullanılan yapılarda disklerin toplam alanını görebilmemize rağmen boş alan bilgisini alamamaktayız.
   
3. Virtual Machine View: Bu bölüm sanal makinelerimizin özelliklerini düzenleyebileceğimiz alandır. Bir sanal makinenin Settings bölümü ile birlikte Hyper-V Manager konsolunda gördüğümüz sanal makinenin üzerinde varsa snapshot durumlarını takip edebileceğimiz ve bunlara ek olarak gerçek zamanlı bir şekilde sanal makinemizin performansını grafiksel olarak takip edebileceğimiz bir alan içermektedir. Bu alan temel olarak 5 sekmeden oluşmaktadır. Bunlar,
   Status: Bu bölümde sanal makinemizin o anki ekranı, ne kadar zamandır çalıştığı, işletim sistemi, diskler ve boyutları, işlemci sayısı, bellek miktarı, işlemcinin kullanım oranı, ve hangi ağa bağlı olduğu gibi bilgileri ilk ekranda görebiliyoruz.
   

Management: Bu bölümde sanal makinemizin ismi, GUID değeri, Integration Services ile sağlanan bileşenler, Snapshot ların alınacağı alan gibi bilgilere erişebiliyoruz. Bu alan sanal makine çalışsada çalışmasada değiştirilemez olarak gelmektedir. Kapalı bir sanal makinede ilgili alanda için düzenleme yapabilmemiz için sanal makineye sağ tıklayıp Edit Virtual Machine Settings seçeneğini kullanmamız gerekmektedir.

Hardware: Bu bölümde sanal makinemizin donanım bilgilerini görüntüleyebiliyoruz. Yine burada da düzenleme yapamıyoruz. Benzer şekilde düzenleme yapabilmek için sanal makinemiz kapalı iken Edit Virtual Machine Settings seçeneğini kullanmamız gerekmekte.

Snapshot: Bu bölümde sanal makinemiz üzerinde önceden alınmış olan anlık görüntüler (snapshot) var ise bunları görebiliyor ve seçilen snapshot zamanında geri dönülebilir ya da ilgili snapshot silinebilir.
Performance: Bu bölümde sanal makinemizin işlemci, bellek, ağ ve disk donanımları ile ilgili performans bilgisine hem grafiksel hem de rakamsal olarak takip edilebilir.

Son olarak uygulamanın farklılık oluşturan bir diğer özelliğini anlatmak istiyorum. Actionsà Virtual Network Manager yolunu izleyerek Virtual Network Manager ekranını açtığımızda Virtual Networks başlığı altında Hyper-V sunucumuzun üzerinde tanımlı olan tüm sanal ağları görebilir, var olanları düzenleyebilir veya yeni bir sanal ağ oluşturabiliriz. Benzer şekilde Physical Adapters başlığı altında ise  sunucu üzerinde ki fiziksel ağ kartlarının listesini görebiliriz. Ekran görüntüleri aşağıda ki gibidir.

Fiziksel ağ kartlarında sadece ilgili fiziksel ağ kartının çalışıp çalışmadığı ve mac adresi bilgisine ulaşabiliyoruz. Ekran görüntüsü aşağıda ki gibidir.

NOT: Eğer 5nine Manager uygulaması uzakta ki bir Hyper-V Manager sunucusuna bağlı ise Connections bölümü gözükmemektedir. Ancak uygulama ilgili Hyper-V sunucusunun üzerinde çalıştırılırsa Virtual Network Manager bölümünün görüntüsü aşağıdaki gibi olacaktır. Ancak bu alandan fiziksel ağ kartlarının ip ayarları düzenlenememektedir.

Sanal ağların yönetiminde uygulama bizi bir ileri noktaya taşıyor ve ilgili sanal ağlarımızın (ki bu sanal ağlar aslında birer sanal switch dir) üzerinde bulunan portları bizlere listeliyor. Hatta bu portlardan daha önceden kullanılıp da sonradan değiştirilen ayarlar sonucunda herhangi bir sanal makineye atanmamış olanları ? işareti ile göstererek bunları silebilmemize olanak sağlamaktadır. Ekran görüntüsü aşağıda ki gibidir.

Uygulamanın ücretsiz özelliklerini genel olarak bu şekilde anlattıktan sonra ücretli sürüm ile birlikte gelen ek özelliklere de kısaca değinmek istiyorum.

Options bölümünü açtığımızda alt bölümde bulunan Monitor kısmı için ücretsiz sürümde varsayılan ayarları kullanmak durumunda idik. Ancak ücretli sürümde yan tarafta bulunan Configure butonu tıklanabilir duruma gelmekte. Bu seçenek ile birlikte Monitoring seçeneklerimizi belirleyebilmekteyiz. Örneğin,

• Hangi Hyper-V sunucularının izleneceği,
  
• Host ve guest sunucularının performans değerlerinin gerçek zamanlı mı yoksa belirli bir zaman aralığında mı (örneğin her saat) alınacağı,
  
• Takip edilen Hyper-V suncularında ve sanal makinelerde oluşabilecek problemler için önceden tanımlanmış Alert durumları (varsayılan olarak gelmekte),
  
• Modify alert seçeneği ile belirlenen alert lerin kapatılması ya da açılması ve ne kadar sıklıkta tekrarlanacağı gibi ayarların yapılabilmesi,
  
• Alert alındığında Warnings ve Error durumlarına göre ne şekilde davranılması gerektiği (Event Log oluşturulması, e-mail atılması),
  

Bu makalemde size 5nine firmasının ücretsiz yazılımı olan 5nine Manager for Hyper-V ürününü kullanarak Hyper-V sunucularımızı nasıl yönetebileceğimizi anlatmaya çalıştım.

Faydalı olması dileğimle…

M. Hakan CAN